Etik İlkeler
Yapay Zeka ve İnsan Bilimleri Dergisi'nin yayın süreçleri, bilimsel yöntemler kullanılarak tarafsız bilgi üretimi, geliştirilmesi ve paylaşımına dayanmaktadır.
Hakemli makaleler, bilimsel yöntemin uygulanmasını ve tarafsızlığı sağlayan çalışmalardır. Bilimsel üretimin gerçekleştirilmesinde, yayın sürecinin tüm bileşenleri; yayıncılar, editörler, yazarlar, hakemler ve okuyucular etik ilkelere uymalıdır.
Bu bağlamda, Yapay Zeka ve İnsan Bilimleri Dergisi yayın etiği ve açık erişim politikası, Yayın Etiği Komitesi (COPE) tarafından açık erişim konusunda yayımlanan yönergeler ve politikalar doğrultusunda (Örneğin, “ Yayın Etiği Komitesi (COPE) Davranış Kuralları ve Dergi Editörleri ” “Dergi Editörleri için Davranış Kuralları ve En İyi Uygulama Yönergeleri” ve “COPE Dergi Editörleri için En İyi Uygulama Yönergeleri”) yayın sürecinin tüm bileşenlerinin etik ilkelere uymasını gerektirir. Ayrıca Yapay Zeka ve İnsan Bilimleri Dergisi, Index Copernicus kuruluşlarının yayın ilkelerini uygulamakta ve kabul etmektedir.
Makalelerde kullanılan verilerin manipüle edilmesi, çarpıtılması ve sahte veri kullanılması gibi durumlar tespit edildiğinde, bu durum makale yazarının çalıştığı kuruma resmi olarak bildirilir ve makale reddedilir. Dergimiz, editör ve/veya hakemlerin verdiği geri bildirimlere göre analiz sonuçlarının çıktı dosyalarını yazarlardan talep etme hakkına sahiptir.
Yayıncının Etik Sorumlulukları
Yapay Zeka ve İnsan Bilimleri Dergisi'nin yayıncısı, kamu yararını gözeten kar amacı gütmeyen bir kişidir. Yapay Zeka ve İnsan Bilimleri Dergisi, 2024 yılından bu yana editör kurulu yönetiminde sosyal bilimler alanında önemli bir dergi olarak hizmet vermektedir. Yapay Zeka ve İnsan Bilimleri Dergisi'ne, doğa ve sosyal bilimlerin çeşitli dallarından bir yıla kadar Editör Kurulu Üyeleri atanır. Görev süresi dolan üyenin görev süresi, editörün kararıyla uzatılabilir. Editör Kurulu başkanı olarak bir baş editör ve duruma bağlı olarak bir veya daha fazla yardımcı editör ve alan editörü atanabilir. Ayrılan üyenin yerine yeni bir üye atanır. Süresi dolan üyenin süresi uzatılabilir. Editör, makalenin konusuna bağlı olarak, inceleme amacıyla makaleyi Editör Kurulu üyesi olmayan (en azından doktora derecesine sahip) uzmanlara gönderebilir. Editör
Kurulunun Sorumlulukları
Yapay Zeka ve İnsan Bilimleri Dergisi Editör Kurulu, Yapay Zeka ve İnsan Bilimleri Dergisi'ne gönderilen her makaleden ve hatta yayımlanmasından sonraki tüm süreçlerden sorumludur ve Editör Kurulu bu sorumluluğu bilmektedir. Bu sorumluluk, yalnızca dergiyle ilgili konularda alınan kararlarda kamu yararını göz önünde bulundurarak; kişisel çıkar gözetmeksizin bağımsız olarak karar almayı gerektirir. Yayıncı ile Editör Kurulu arasındaki ilişki bağımsızlık ilkesine dayanmaktadır ve editörler tarafından alınan tüm kararlar yayıncıdan ve diğer kişi ve kuruluşlardan bağımsızdır.
Yapay Zeka ve İnsan Bilimleri Dergisi Editör Kurulu, dergiyi sürekli olarak iyileştirmek ve yayın kalitesini artırmak için çabalamaktadır. Yapay Zeka ve İnsan Bilimleri Dergisi Editör Kurulu, yayın, kör hakemlik, değerlendirme süreci ve etik ilkeler gibi dergi politikalarının belirlenmesini ve uygulanmasını sağlar. Yapay Zeka ve İnsan Bilimleri Dergisi Editör Kurulu, Yapay Zeka ve İnsan Bilimleri Dergisi'nde yayınlanan makale yazarlarının Telif Hakkı ©'nı korur. Yapay Zeka ve İnsan Bilimleri Dergisi Editör Kurulu, makale ve dergilerin yayımlanma sürecinde fikri mülkiyet hakları, bilim dışı-etik dışı davranışlar, intihal ve atıf çetelerinin gönderilmesi konusunda tedbirler almakla yükümlüdür.
Yapay Zeka ve İnsan Bilimleri Dergisi Editör Kurulu, yazar(lar)ın bilgi gereksinimlerini içeren bir "Yazar Rehberi" ve hakemlerin değerlendirme aşamasında ihtiyaç duyacakları bilgileri içeren bir "Hakem Rehberi" hazırlar ve gerektiğinde günceller. Yapay Zeka ve İnsan Bilimleri Dergisi Editör Kurulu, hakemleri ve yazar(lar)ı motive etmek için politikalar belirler.
Editör, Yardımcı Editörler ve Saha Editörlerinin Etik Sorumlulukları
Editörler, hakemlerin, yazarların, araştırmacıların, uygulayıcıların ve okuyucuların talep ettiği bilgileri karşılamaya çalışır, gerektiğinde geri bildirim sağlar ve yayın süreci boyunca düzeltme ve açıklama gerektiren konularda açıklık ilkelerine göre hareket eder. Editörler,
makalelerin yayınlanmasına karar verirken makalelerin orijinal olmasına ve bilimsel alanlara, okuyuculara, araştırmacılara ve uygulayıcılara katkı sağlamasına dikkat eder.
Editörler, makaleler hakkında olumlu veya olumsuz karar verirken makalelerin özgün değerini, alana katkısını, araştırma yönteminin geçerliliğini ve güvenilirliğini, ifadenin açıklığını, derginin amaç ve kapsamını göz önünde bulundurur.
Editörler, gönderilen makaleleri önemli bir sorun içermediği, olumlu hakem önerilerini dikkate aldığı ve ciddi bir sorun olmadığı sürece önceki editör(ler) tarafından verilen kararları değiştirmediği sürece ön değerlendirme aşamasına alır.
Editörler, derginin yayın politikaları arasında yer alan kör hakemlik ve değerlendirme süreci politikalarını uygular, hakemlerin kimlik bilgilerini gizli tutar ve her makalenin objektif ve zamanında değerlendirilmesini sağlar. Editörler,
makaleleri uzmanlık alanlarını dikkate alarak hakemlere gönderir ve tarafsız ve bağımsız değerlendirmeyi destekler.
Editörler, makalenin tarafsız bir şekilde değerlendirilmesi için editörler, hakemler ve yazarlar arasında çıkar çatışması olup olmadığını dikkate alır.
Editörler, hakem havuzunun zengin ve sürekli güncel olmasını sağlamaya çalışır.
Akademik görgü kurallarına uymayan bilimsel olmayan değerlendirmelerden kaçınır.
Editörler, dergi yayım süreçlerinin yayım politikaları ve yönergelerine uygun olarak işletilmesini sağlar, görev alanlarındaki kişileri yayım politikalarındaki gelişmeler hakkında bilgilendirir ve gerektiğinde eğitim programları hazırlar.
Editörler yayım sürecine dahil olan herkesle iletişim kurmada etkisiz olmalı ve düzenli aralıklarla toplantılar yapmalıdır.
Editörler, incelenen makalelerde kişisel verilerin korunmasını sağlar ve yazarların, hakemlerin ve okuyucuların bireysel verilerini korurlar.
Editörler, makalelerde insan ve hayvan haklarının korunmasına dikkat eder, makale katılımcılarının açık rızasını ve makale katılımcılarının etik kurul onayının belgelendirilmesine özen gösterir ve deneysel araştırma kanıtı olmadığında makaleyi reddederler. Editörler,
suistimallere karşı önlemler alır. Suistimallerle ilgili şikayetler olduğunda, nesnel bir soruşturma yapar ve konu hakkındaki bulgularını paylaşırlar.
Editörler, makalelerdeki hataların, tutarsızlıkların veya yanlış yönlendirmelerin düzeltilmesini sağlar.
Editörler, yayınlanan makalelerin fikri mülkiyet haklarını korur ve ihlal durumunda derginin ve yazarların haklarını savunurlar. Ayrıca, yayınlanan makalelerin içeriğinin diğer yayınların fikri mülkiyet haklarını ihlal etmemesini sağlamak için gerekli önlemleri alırlar. Özgünlük-benzerlik kontrolünü yaparlar.
Editörler, dergide yayınlanan makalelerin tutarlı eleştirilerini dikkate alır ve eleştirilen makalelerin yazarlarına cevap hakkı verirler.
Editörler dergiye iletilen şikayetleri inceler ve gerekli cevapları verir.
Hakemlerin Etik Sorumlulukları
Yapay Zeka ve İnsan Bilimleri Dergisi makale değerlendirme sürecinde, makalelerin hakemleri ile yazarların birbirlerini tanımadığı iki yönlü kör hakemlik ilkesi uygulanır. Metinde belirtilen makale değerlendirme formları ve notları ile düzeltme talepleri editörler tarafından dergi yönetim sistemi aracılığıyla yazarlara gönderilir. Yapay Zeka ve İnsan Bilimleri Dergisi'ne iletilen makaleleri değerlendirecek hakemler aşağıdaki etik sorumluluklara sahip olmalıdır:
Hakemler yalnızca kendi uzmanlık alanlarıyla ilgili makaleleri değerlendirmeyi kabul etmelidir.
Hakemler değerlendirmeyi tarafsız ve gizli yapmalıdır. Bu ilkeye uygun olarak, inceledikleri makaleleri değerlendirme süreci sona erdikten sonra imha etmelidirler, ancak yayımlandıktan sonra kullanabilirler. Milliyet, cinsiyet, dini inanç, siyasi inanç ve ticari kaygılar değerlendirmenin tarafsızlığını bozmamalıdır.
Hakemler çıkar çatışması olduğunu anladıklarında makaleyi değerlendirmeyi reddetmeli ve editörleri bilgilendirmelidirler.
Hakemler değerlendirmeyi akademik görgü kurallarına uygun yapıcı bir dille yapmalı ve hakaret ve düşmanlık içeren kişisel yorumlardan kaçınmalıdırlar.
Hakemler kabul ettikleri makaleleri ayrılan süre içinde değerlendirmelidir.
Yazarların Etik Sorumlulukları
Yapay Zeka ve İnsan Bilimleri Dergisi'ne makale başvurusunda bulunan yazarların etik sorumlulukları aşağıdaki şekilde sıralanmıştır:
Yazarlar başka bir yerde yayınladıkları veya yayımlanmak üzere gönderdikleri bir makaleyi veya aynı anda birden fazla makaleyi Yapay Zeka ve İnsan Bilimleri Dergisi'ne göndermemelidir.
Yazarlar Yapay Zeka ve İnsan Bilimleri Dergisi'ne orijinal bir makale göndermelidir.
Yazarlar, makalelerinin yazım sürecinde kullandıkları kaynakları etik ilkelere uygun olarak doğru bir şekilde göstermelidirler.
Makaleye katkıda bulunmayan kişilerin isimleri yazar olarak yazılmamalı, yayımlanmak üzere gönderilen bir makalenin yazar sırasının değiştirilmesi, yazarların çıkarılması veya eklenmesi önerilmemelidir.
Yayımlanmak üzere gönderilen makale ile ilgili çıkar çatışması ve ortak çıkarı olan kişiler editörlere bildirilmelidir. Değerlendirme sürecinde
yazarlardan bilgi veya ham veri talep edilirse beklenen bilgileri Editörlere sunmalıdırlar.
Yazarlar, makalelerinde kullandıkları verilerin haklarını, araştırma analizi için izin veya araştırma yaptıkları katılımcıların onayını da dergiye belgelemelidirler. Yazarlar,
değerlendirme ve erken görüntüleme veya elektronik olarak yayınlanan makalede bir hata fark ettiklerinde, bilgilendirmek, düzeltmek veya bilgileri geri çekmek için editöre başvurmalıdırlar.
Yazarlar, etik kurul kararı gerektiren deney, anket, ölçek, görüşme, gözlem ve odaklı grup çalışmaları gibi nicel veya nitel yöntemlerle veri toplanmasını gerektiren araştırmalar için etik kurul onayı almalıdır. Aday makalenin ilk-son sayfasında ve yöntem bölümünde etik kurul adı, kararın tarihi ve sayısı belirtilmeli ve etik kurul kararını gösteren belge makale başvurusu ile birlikte sisteme yüklenmelidir. Ayrıca olgu sunumlarında, makalede bilgilendirilmiş onam formu alındığına dair bilgi yer almalıdır.
Yazarlar, veri toplama sürecinde etik ilkelere uyduklarına dair kanıtları (ölçek, anket, fotoğraf gibi belgeleri kullanmak için başkalarından izin alınması gibi) makalede sunmalıdır. Araştırma ve yayın etiği ile fikri ve sanatsal eserler için Telif Hakları © düzenlemelerine uyulduğu makalelerde belirtilmelidir. Araştırma insan ve hayvan denekler üzerinde gerçekleştirilmişse, araştırmanın uluslararası rapor, kılavuz vb. kurallara uygun olarak gerçekleştirildiği bildirilmelidir.
Yazarlar, tablolarının, metinlerinin, çizimlerinin, şekil grafiklerinin veya diğer materyallerinin basılı ve elektronik formatlarda kullanımı için telif hakkı sahibi üçüncü taraflardan önceden yazılı izin almalıdır. Lütfen bir makale gönderirken yazılı izin sağlayın. Tablolar, şekiller veya diğer materyaller metinde yeniden kullanım izni beyanıyla birlikte atıfta bulunulmalıdır.
Derleme makaleler için yazarlardan etik kurul onayı istenmez. Ancak etik kurul kararı gerektirmeyen makalelerde, etik kurul kararı gerekmediği makalenin ilk-son sayfasında ve yöntem bölümünde belirtilmelidir.
Editöre Etik İlkelere Uyulmaması Durumunda Bildirim
Yapay Zeka ve İnsan Bilimleri Dergisi’nde editörler, hakemler, yazarlar veya değerlendirme, erken görünüm sürecinde olan bir makale ile ilgili etik olmayan bir durumla karşılaşılması durumunda yzib.journal@gmail.com adresine bildirilmelidir.
Şekilleriniz, diyagramlarınız, şemalarınız, tablolarınız ve metniniz için izin almak ve herhangi bir ücret ödemek yazarın sorumluluğundadır. Yazar ayrıca, telif hakkı sahibinin öngördüğü formatta başlıkta uygun teşekkür metnini de sağlamalıdır.
